Kan uyuşmazlığı nedir? Hamilelikteki etkileri nelerdir?

Bilindiği üzere kan uyuşmazlığı çiftlerin çocuk sahibi olmak istedikleri durumlarda kan grupların birbirleri ile uyumlu olmaması halinde meydana gelen ve bununla birlikte bebeğin kanı ile annesinin kanının birbirine uymaması sonucunu doğuran bir durumdur.

Anne ve bebek arasındaki bu uyuşmazlık, örneğin annenin kan grubunun negatif bebeğinin pozitif olması halinde veya tam tersi bir durumda söz konusu olacaktır. Gebelik takibi esnasında takibi yapan doktor, muhakkak bu ihtimali göz önünde bulundurarak hem annenin hem de bebeğin rh grubunu öğrenir ve gebelik takibini muhakkak çıkan bu sonuca göre devam ettirir.

Rh uyuşmazlığı nedir?

Rh uyuşmazlığı anne ve bebeğin kanlarındaki rh kan gruplarının uyuşmadığı durumlarda meydana gelen bir hastalıktır. Bu uyuşmazlık, anne rh negatif bebek ise rh pozitif olduğu durumlarda meydana gelir.

Hamilelik esnasında annenin kanına bebekten geçen rh pozitif kan hücreleri annenin bağışıklık sistemini uyarır ve anneden antikor üretimini başlatır. Böyle bir durumda vücut, annenin embriyosunda gelişen bebeği, anne vücuduna bir tehdit gibi algılar.

Annenin vücudunda üretilen antikorlar bebeğe saldırır ve bu durum vaktinde tedavi edilmezse bebekte sarılık, beyin hasarı, kalp yetmezliği gibi ciddi rahatsızlıklara sebebiyet verebilir. Kan uyuşmazlığı eğer hiç tedavi edilmezse bebeğin ölümüne kadar neden olabilen son derece ciddi bir durumdur.

Kan uyuşmazlığına karşı yapılması gerekenler

Annede böyle bir durum söz konusu ise bu durumun gebeliğin en başından itibaren dikkatle izlenmesi gerekmektedir. Gebeliğin 10’ncu haftasında annenin kolundan basit bir kan alma işlemi ile hem bebeğin hem annenin kan grubu ayrıştırılarak durumun tespiti yapılır.

Rh (-) kan grubuna sahip olan annenin doğumdan önce koruyucu bazı önlemler alması gerekmektedir. Anne adayı, eğer rh (-) kan grubuna sahipse ilk doğumunda genellikle ciddi bir sıkıntı söz konusu olmaz.

İlk doğumda bebeğin kanındaki rh (+) moleküller annenin kanına geçer. Ancak kan, ilk defa karşılaştığı böyle bir durumla yok edici bir seviyede mücadele etmez.

Bu yüzden kan uyuşmazlığı durumunda ilk gebelikte herhangi bir problem yaşanma ihtimali düşüktür. Zira bebeğin kanındaki rh (+) antikorların anneye geçme ihtimalinin en yüksek olduğu an doğum anıdır.

Doğum anında plesentanın damarları genişlediği için buralardan sıvı geçiş ihtimali oldukça yüksektir. Bebeğin (+) kanı annenin (-) kanına karıştığında annenin buna tepkisi bu proteinleri yok etmek amacıyla antikor üretmek şeklinde gerçekleşiyor.

Ancak ilk doğumda bir problem yaşanmamasının sebebi annenin vücudunun gösterdiği tepki gerçekleşene kadar doğumun gerçekleşmiş olması oluyor.

Ancak ikinci ve sonraki doğumlarda yine kan uyuşmazlığı söz konusu olduğunda böyle bir durumda annenin vücudu ilk doğumdan hazırlıklı olduğu için kanına geçen yabancı proteine karşı anında savunma mekanizmasını çalıştırıyor. Bu da annenin savunma mekanizmasının çocuğa zarar vermesine kadar gidebiliyor.

Tedavi için ne yapılır?

Kan uyuşmazlığının tedavisi noktasında anne ile bebek arasında meydana gelecek etkileşimi engellemek için anti D immuglobulin iğnesi hamilelik esnasında belli dönemlerde anneye uygulanır.

Bebeğin gelişiminde belli bir noktaya gelene kadar bebeğin rh (+) olma ihtimaline binaen hamileliğin 28’nci haftasında meydana gelebilme ihtimaline karşılık bu iğne anneye yapılabilir.

İğne uygulanmadan önce indirect koombs testi (IDC) adı verilen bir test ile anne ve bebek arasında bir etkileşim olup olmadığına dair araştırma yapılmaktadır. Testin sonucuna göre anneye anti D immuglobulin iğnesi yapılır.

Annenin ilk doğumunda bebeğin doğumundan sonra kan grubunu öğrenmek artık mümkün olduğu için uyumsuzluk söz konusuysa doğumun ardından gelen 72 saat içerisinde anti D immuglobulin iğnesi anneye uygulanır.